میرهاشمی: چرخه اقتصادی هنر در کشور ما معیوب است / یکی از دلایل هنر بدون خلاقیت ما مشکلات مالی است
به گزارش روابط عمومی مرکز تجسمی حوزه هنری به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، سیدعباس میرهاشمی از عکاسان نامی دوران جنگ و مدیر سابق انجمن عکاسان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که در چهارمین دوسالانه عکس نور به همراه دیگر پیشکسوتان عکاسی، داوری آثار را برعهده داشت.
در حاشیه بازدید از نمایشگاه‌های دوسالانه نور درباره آثار عکاسان جوان و وضعیت فعلی این هنر در کشور با میرهاشمی گفت وگویی انجام شده که در ادامه می‌خوانید:
به نظر شما برگزاری مداوم دوسالانه نور چه پیامد‌هایی برای عکاسان خواهد داشت؟
تا حدودی که در جریان اقدامات شورای سیاست‌گذاری بودم گمان می‌کنم که اتفاق‌های خوبی از طریق این رویداد برای هنر عکاسی خواهد افتاد. خیلی وقت‌ها فارغ از اینکه نتیجه چه می‌شود، حرکت کردن و حرکت دادن یک جریان است که اهمیت دارد؛ بنابراین اگر مسیر درست، با مطالعه، با مشورت و حساب شده پیش برود طبیعتا انسان را به جا‌های خوبی خواهد رساند.
نظر شما درباره سیاست گذاری‌ها و نحوه اجرای این دوره چیست؟
اعضای شورای سیاست‌گذاری و برگزارکنندگان دوره چهارم این رویداد فرهنگی به یک جمع بندی قابل قبولی رسیده بودند. باتوجه به اینکه بنا و عمق مجموعه عکس می‌تواند خوب باشد اما توجه به آن به اندازه تاثیرش نیست و معمولا کمتر جشنواره‌ای به صورت خیلی جدی به این موضوع ورود پیدا می‌کند، لذا این تصمیم سازمان بسیج هنرمندان برای پرداخت به مجموعه عکس بسیار شایسته بود.
از طرفی برای هر اثر در هریک از استان‌ها یک استاد راهنما در نظر گرفته شد که اقدام بسیار خوبی بود. بعد از این اقدام، هنرمندان به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول براساس شناخت قبلی و مشورت‌هایی که از استان‌ها گرفته بودند از طریق سفارش اثر به دوسالانه دعوت شدند، اما گروه دوم جزء انتخاب‌ها و سفارش‌ها نبودند.
کیفیت آثار را چطور ارزیابی کردید؟
بخش قابل قبولی از آثار ارسالی مجموعه‌های خوبی بودند. البته نمی‌شود اشکالات را نادیده گرفت. باید بپذیریم که یک جشنواره این چنینی اشکالاتی هم دارد و باید در دوره‌های بعدی رفع شود. اما همین که عکاسان در جا‌هایی خودشان را به نوشتن بیانیه وادار کرده بودند و یا لازم دیده بودند که تا حدودی درباره قالب‌های مجموعه تحقیق کنند اتفاق خوشایندی است. چیدمان آثار در نمایشگاه هم خوب بود و در مجموع پیشرفت قابل ملاحظه را نسبت به دوره‌های قبلی شاهد هستیم.
به نظر شما آثار یک جشنواره می‌تواند در جامعه جریان سازی کند یا صرفا یک مجموعه برای مدتی بالای دیوار می‌رود و بعد تمام می‌شود؟
براساس جشنواره‌ها و میزان پیشرفت آن‌ها نمی‌شود جریان عکاسی کشور را بررسی کرد؛ زیرا جشنواره‌ها یا پروژه‌ای هستند و یا پروسه؛ دسته اول در دوره‌ای برگزار می‌شوند و پس از اتمام، پرونده‌اش را کنار می‌گذارند. حتی در جریان برگزاری دوره‌های بعد هیچ بهره‌ای از داشته‌ها و دستاورد‌های دوره گذشته نمی‌گیرند و کلا به شیوه دیگری برگزار می‌شود. به نظرم خیلی نمی‌شود به این جشنواره‌ها امیدوار شد و دل بست.
اما دوسالانه، همایش، جشنواره و هر اتفاقی که پروسه‌ای و دوره‌ای هستند و ارتباط خود را با دوره‌های گذشته حفظ می‌کنند باید کاستی‌ها را بسنجند و آموزش‌ها را براساس رفع آن نواقص تدوین کنند. در این صورت یک فنداسیون خوب تشکیل می‌شود و مراحل بالا می‌رود؛ بنابراین باید از پروسه حمایت کرد، زیرا رساندن یک رویداد به چند دوره کار بسیار دشواری است. قطعا اگر جشنواره‌ای به چند دوره رسیده است روند روبه رشدی داشته. البته رویدادی هم بوده که برای هفتمین و هشتمین دوره برگزار شده، اما دستاورد قابل قبولی نداشته است.
برای افزایش چرخه اقتصادی هنر عکاسی در کشور چه راهکاری پیشنهاد می‌کنید؟
متاسفانه چرخه اقتصادی هنر در کشور ما خیلی معیوب است و بسیاری از کسانی که کار عکاسی انجام می دهند نان خود را از این حرفه در نمی‌آورند و بیشتر دلی کار می‌کنند. اگر قوانینی که سال‌ها پیش درخصوص اختصاص درصدی از بودجه‌های عمرانی برای خرید آثار هنری وضع شد، به مرحله اجرا می‌رسید می‌توانست چرخه‌ای در اقتصاد هنر ایجاد کند. امروزه یکی از دلایلی که باعث شده هنر ما تکراری و بدون نبوغ و خلاقیت باشد مشکلات مالی است.
به نظر شما مسائل اقتصادی عامل مهمی در خلاقیت هنری است؟
بله قطعا؛ زیرا کسی که تامین مالی نشود چطور می‌تواند وقتش را برای تحقق رویایی که دارد صرف کند؟! عکاس می‌تواند چشم سوم خیلی از آدم‌ها باشد. احترام به لنز به دلیل چشمی که از آن نگاه می‌کند نیست بلکه به دلیل چشم‌هایی است که اثر خروجی را می‌بینند. طبیعتا عکاسان می‌توانند بسیاری از مسائل مثبت و منفی را پررنگ‌تر جلوه دهند. این ارائه‌ها می‌تواند هزینه‌های ما را در کلان کشور کاهش دهد بنابراین باید از آن حمایت کرد.
البته بخشی هم به تلاش و نبوغ خود عکاس مرتبط می‌شود. اگر این دو عامل با هم پیش برود اتفاق‌های خوبی برای هنر عکاسی خواهد افتاد.
به نظر شما آثار هنری باید در فضای لاکچری به نمایش گذاشته شوند یا در فضا‌های عمومی و بین مردم؟
من نمی‌توانم بگویم در فضای لاکچری نباشد، زیرا آنجا هم خریدار‌های خودش را دارد. اما اینکه صرفا بخواهیم تمام علاقه و هدف‌هایمان را در گالری‌های آنچنانی ارائه دهیم ممکن است از هنری که می‌تواند روی مردم تاثیر بگذارد دور شویم.
استاد از وضعیت فعلی عکاسان جنگ و پیشکسوتان راضی هستید؟
باتوجه به حقی که برگردن جامعه هنری و عکاسان دارند خیر راضی نیستم. من همیشه گفته‌ام که عکاسی ما در دوران انقلاب بازنگری شد و خودش را شناخت. در دوره جنگ هم یک جهش جدید پیدا کرد. از این رو یک دین از عکاسانی که این تحولات را رقم زدند بر گردن ما وجود دارد؛ بنابراین اگر بخواهیم در کلان صحبت کنیم می‌گویم حق عکاسان جنگ به عنوان گردآورندگان موثق‌ترین اسناد از یک دوره و مقطع مهم کشور ادا نشده و به اندازه لازم مورد بررسی و تحقیق قرار نگرفته است.
اما اگر بخواهیم با چند دهه قبل مقایسه کنیم باید بگویم که وضعیت ما بهتر شده است. زمانی که انجمن عکاسان دفاع مقدس فعالیت خود را آغاز کرد، گنجینه خوبی از تصاویر جنگ جمع آوری شد که از انهدام آن‌ها جلوگیری به عمل آمد و در قالب نمایشگاه، کتاب، نمایش در دانشگاه‌ها و... به اشتراک گذاشته شد تاجایی که الان حدود ۳۰ کتاب خوب از عکس‌های جنگ منتشر شده است. از طرفی اطلاعات عکاسان جنگ ثبت و ضبط شد که اتفاق خوبی است.
صحبت پایانی دارید؟
امیدوارم حرکتی که دوسالانه نور آغاز کرده با جدیت ادامه پیدا کند. از داوطلبان کمک علمی و پژوهشی بگیرد و توان عکاسان را برای تهیه مجموعه ارتقا دهد. ثبت این مجموعه‌ها در اذهان، تلاش و از خودگذشتگی لازم دارد که امید است برگزار کنندگان دوسالانه به خوبی از پس آن برآیند.
گفتنی است چهارمین دوره جشنواره عکس نور به میزبانی شهر تبریز برگزار شد.
