نگاهی به بخش هنر جدید بیست و ششمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان

به گزارش روابط عمومی مرکز تجسمی حوزه هنری به نقل از هنر آن لاین، هم‌زمان با برگزاری بیست و ششمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران، شصتمین جشنواره هنر محیطی دکتر احمد نادعلیان در قالب بخش هنر جدید این جشنواره در ایلام برگزار شد. با توجه به نوپا بودن بخش هنر جدید در جشنواره هنرهای تجسمی جوانان، تفاوت‌هایی در نحوه برگزاری آن وجود دارد. برخلاف سایر رشته‌های 9 گانه، در این بخش فراخوانی برای شرکت‌کنندگان سراسر ایران اعلام نمی‌شود و شرکت‌کنندگان آن فقط هنرمندان بومی استان هستند.

با توجه به کمتر شناخته شدن هنر جدید در شهرهای مختلف و لزوم معرفی آن به هنرمندان، در چند دوره‌ای که از اضافه شدن بخش هنر جدید به جشنواره هنرهای تجسمی جوانان می‌گذرد، هنرمندان بومی منطقه بدون اینکه شرایط سنی برای آنها در نظر گرفته شده باشد، در کارگاه‌ها شرکت می‌کنند و در نهایت اقدام به تولید اثری می‌کنند که در روز پایانی به نمایش گذاشته می‌شود.

امسال بخش هنر جدید جشنواره هنرهای تجسمی جوانان با حضور احمد نادعلیان که به عنوان یک هنرمند محیطی شناخته می‌شود، برگزار شد. روز نخست این کارگاه به سمیناری پیرامون هنر جدید اختصاص داشت و نادعلیان ضمن معرفی ویژگی‌های هنر جدید، اهداف این کارگاه را تشریح کرد. او در پروژه‌ای که مدنظر قرار داده بود با تکیه بر تجربیات قبلی خود، به ویژگی‌های منطقه و روند کارگاه نیز توجه داشت. نادعلیان که اغلب آثارش در ارتباط با رودخانه و سنگ هستند، در این کارگاه از قابلیت‌های محیط استفاده کرده و با مشارکت هنرمندان بومی اثری در ارتباط با آن جغرافیا تولید کرد.

نادعلیان درباره موضوع این پروژه گفت: درخت بلوط از شاخصه‌های ایلام است و در کنار آن موضوعی که همیشه وجود دارد، آتش‌سوزی است. من به عنوان هنرمند وظیفه خاموش کردن آتش را ندارم اما وظیفه من طرح مسئله است تا جامعه روشنفکری، جامعه بومی و... به آن توجه کنند.

در ادامه شرکت‌کنندگان به بررسی نقش بلوط در زندگی مردم ایلام پرداختند. مصارفی مانند پخت نان، تهیه خوراک دام، رنگ‌سازی، ساخت زغال و... از جمله استفاده‌هایی است که مردم منطقه از این گیاه بومی دارند.

پس از آن دلایل آتش گرفتن جنگل‌های بلوط مطرح شد. گرمایش جهانی و آتش‌سوزی خود به خودی جنگل‌ها، آتش‌سوزی عمدی، بی‌احتیاطی مردم و رها کردن اجسامی مانند بطری شیشه‌ای که زیر نور خورشید مانند ذره‌بین عمل کرده و باعث آتش‌سوزی می‌شود، اصلی‌ترین دلایل سوختن جنگل‌های بلوط و درختانی است که صدها سال قدمت دارند.

نادعلیان در ادامه به این موضوع پرداخت که در جریان آتش‌سوزی جنگل، جدا از درختان چه عناصری در منطقه وجود دارد و چه تغییر یا آسیبی در آنها ایجاد می‌شود؟ شرکت‌کنندگان در کارگاه از حیواناتی مانند مار، لاک پشت، سنجاب، سمور، انواع پرندگان و... که در منطقه وجود دارند نام بردند و این موضوع مطرح شد که آتش‌سوزی سبب مرگ یا کوچ کردن آنها از منطقه می‌شود.

اما در طبیعت عناصر دیگری هم وجود دارند که آتش باعث تغییر شکل آنها می‌شود. سنگ‌هایی که بر اثر حرارت می‌ترکند، خاک سوخته و سیاه و علف‌هایی که تبدیل به خاکستر می‌شوند، از آن جمله هستند. با این حال حضور انسان در طبیعت نیز باعث می‌شود همیشه عناصری غیرطبیعی در این فضا وجود داشته باشد. بطری‌های شیشه‌ای، قوطی فلزی، انواع پلاستیک و... اگرچه در آتش‌سوزی نابود نمی‌شوند اما تغییر شکل می‌دهند.

به این ترتیب سه واژه بلوط، محیط زیست و آتش به عنوان کلمات کلیدی این پروژه در نظر گرفته شد.

نادعلیان در بخشی از این کارگاه گفت: کسی که هنر محیطی کار می‌کند، درکش از هستی تغییر می‌کند. او برای خلق اثر هنری نیاز به شناخت دقیق از طبیعت و ویژگی‌های آن دارد. لازمه کار نیز سندیت بخشیدن است. امروزه تفاوت هنرهای جدید با قدیم در این است که باید ثبت شوند. زمانی که یک کار هنری در کویر تولید می‌شود، بیننده‌ای در آنجا وجود ندارد اما فیلم و عکس آن بعدا در نقاط مختلف به نمایش گذاشته می‌شود و این موضوع برای مخاطب هم پذیرفته شده است.

بخش بعدی کارگاه به حضور در طبیعت و گردآوری مواد لازم برای پروژه اختصاص داشت. گروه با حضور در نزدیکی کوه قلاقیران به جمع‌آوری عناصر طبیعی مانند سنگ‌ها، گیاهان مختلف و... پرداختند و در عین حال بقایای حضور انسان در طبیعت شامل اشیاء شیشه‌ای، فلزی، پلاستیکی و... را جمع‌آوری کردند. تعدادی از اعضای گروه نیز با رفتن به بخشی از جنگل که دو هفته پیش دچار آتش‌سوزی شده بود، تصاویری از منطقه سوخته تهیه کردند.

با توجه به اینکه مشاهده تاثیر آتش بر روی عناصر مختلف، یکی از بخش‌های این پروژه بود، مواد گردآوری شده در منطقه به کارگاه یکی از هنرمندان منتقل شد تا آتش زدن و تصویربرداری از آنها انجام شود. مراحل بعدی کار شامل عکاسی، فیلم‌برداری و تدوین توسط تعدادی از اعضای گروه انجام شد و سپس در روز دوم کارگاه مراحل آماده‌سازی یک مجموعه چیدمان و یک ویدئو انجام شد.

روز دوم کارگاه، در بخش چیدمان، مقداری از اشیاء به همان شکلی که از طبیعت جمع‌آوری شده بود به نمایش درآمد و بخشی از آنها آتش زده شدند تا وضعیت آنها پس از آتش‌سوزی جنگل، دیده شود.

پس از چیدمان عناصر طبیعی و مصنوعی در یک اتاق، ‌یکی از شرکت‌کنندگان اظهار کرد که تا ۳۰ سال پیش اگر به کسی می‌گفتند چیزهایی از جنگل بلوط بیاورد، به جز گیاهان و عناصر طبیعی چیزی پیدا نمی‌کرد. اما امروزه مقدار عناصر باقی مانده از انسان بسیار زیاد است و بعید نیست که ۳۰ سال دیگر به جای جنگل و درختان آن، فقط زباله وجود داشته باشد.

بخش دیگر پروژه به صورت ویدیویی درآمد که در آن چهره چند جوان در حالی که درباره بلوط، فواید و مخاطرات پیرامون آن صحبت می‌کردند، دیده می‌شد، اما هم‌زمان شعله‌های آتش بر روی صورت آنها زبانه می‌کشید و آتش‌سوزی در جنگل‌های بلوط را یادآوری می‌کرد. این مجموعه چیدمان و ویدئو هم‌زمان با اختتامیه بیست و ششمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران در روز 3 شهریورماه به نمایش گذاشته می‌شود.