هم اندیشی نهادهای مسئول در حوزه معماری و شهرسازی با رویکرد هویتی

بسم الله الرحمن الرحیم

گزارش دومین نشست گفتمانی با عنوان:

هم اندیشی نهادهای مسئول در حوزه معماری و شهرسازی با رویکرد هویتی

و بیان گفتمان انقلاب اسلامی

چهارشنبه 25 مهر 1397

باغ موزه دفاع مقدس- تالار قصر شیری 

دومین نشست از سلسله نشست های گفتمانی با عنوان : «هم اندیشی نهادهای مسئول در حوزه معماری و شهرسازی با رویکرد هویتی و بیان گفتمان انقلاب اسلامی» روز چهارشنبه 25 مهر 1397 ساعت 8 صبح در محل تالار قصرشیرین باغ موزه دفاع مقدس با حضور صاحب نظران، مسئولین و نمایندگان نهادهای مختلف مسئول در حوزه معماری و شهرسازی برگزار گردید. مهمترین محورهای مورد بحث در این نشست را می توان در عناوین زیر خلاصه نمود:

• هویت اسلامی ایرانی در معماری، شهرسازی و مدیریت شهری
• گفتمان انقلاب اسلامی و انتظار از جامعه معماران و شهرسازان
• نظام آموزشی و پژوهشی معماری و هویت اسلامی – ایرانی
• بررسی قوانین و مقررات معماری و شهرسازی با رویکر هویت اسلامی
• حیات طیبه و تأثیر معماری و شهرسازی در تربیت اسلامی
• تأثیر کیفیت در معماری و شهرسازی
• چالش ها و فرصت های پیش رو

اولین سخنران نشست مهندس محمود ایلخان رئیس سازمان بسیج مهندسین عمران و معماری در موضوع گفتمان انقلاب اسلامی و انتظار از جامعه معماران و شهرسازان به ایراد سخنان خود پرداختند. ایشان ضمن سخنان خود بیان داشتند در حوزه بسیج مهندسین کارگروه هایی شکل یافته است که در هر رشته تخصصی مربوط به خود بحث مسئله یابی را دارند و در پی رصد این مسائل پیگیری وصول به نتیجه را انجام می دهند.در این میان هئیت اندیشه ورز معماری و شهرسازی با همکاری مؤسسه ژرفا در این عرصه قدم گذاشته و اساسا اعتقاد ما براین است که هرکس دراین مسیر کاری انجام دهد بسیجی است.

کارهای عمرانی و ساخت و ساز انجام شده است اما حیف شده، رهبر انقلاب در این راستا سیاست های کلی را تبیین کرده اند و سرخط هایی را داده اند.

بهتر است در این جلسات حضار در موضوعات مختلف دسته بندی شوند و با هماهنگی و سرپرستی مهندس نقره کار کارها پیگیری شود، در این صورت سرعت نیل به هدف بالا می رود.

کارهای موجود در فضای شهری ما یا بی هویت است یا کپی از آثار غربی، برای ما که سابقه تمدن و آثار فاخر در گذشته را داریم ، وضعیت فعلی شایسته نیست .میدان به دست نا اهلانش افتاده، لازم است تا با هم تلاش کنیم و از این وضعیت عبور کنیم.

نظام آموزشی محتوای درستی ندارد ، ما (بسیج مهندسین و مرکز ژرفا ) تلاشمان بر این است تا بتوانیم در این گردهمایی ها افراد را به هم وصل کنیم و به سمت هدف هدایت کنیم، به سرانجام رساندن این کار تفکر و مدیریت جهادی می طلبد که از ملزومات کار بسیجی است.

در ادامه نشست دکتر هاشمی فشارکی دبیر نشست و مدیر مرکز معماری و شهرسازی اسلامی ژرفا، بیاناتی در ارتباط با هویت اسلامی ایرانی در معماری، شهرسازی و مدیریت شهری داشتند. ایشان اظهار داشتند: آیا اگر معمار و شهرساز لائیک باشد می تواند خنثی عمل کند؟! اگر این معمار در جامعه تأثیر گذار است میزان این تأثیر گذاری چقدر است؟! در مقابل این افراد آیا ما باید بی توجه باشیم؟! رسالت ما چیست؟!

بسیاری از بودجه های کشور- غیر از امسال- صرف مصارف عمرانی می شود که اینها همه سرمایه های کشورند که با آنها آثار فرهنگ و تمدن ساخته می شوند، این آثار همه پایدار و تأثیر گذارند و همچنین تأثیر مستقیمی بر روی فرهنگ و رفتار و روح و روان افراد می گذارند .

در طی این سالها سند های چشم انداز تهیه و تنظیم شده است سؤال اینجاست که مباحث دینی و هویتی کجای این اسناد و ملاحضات بوده است؟! کدام ارگان وظیفه پیگیری رعایت این مباحث را در طرح ها به عهده دارد؟!

برخی دغدغه دارند و برخی شبهه پراکنند، منشأ این اثرگذاری ها مهندس معمار و شهرساز مسلمان است؛ اما جای بحث دارد که این اثرگذاری چقدر با مباحث هویتی مطابقت دارد؟

اسلام برنامه ای در همه جنبه های زندگی فردی و جمعی در اختیار ما قرار داده؛ از جمله این سلسله برنامه ها در معماری است که اگر اجرا شود می شود معماری اسلامی که امروز خیلی از آن دور هستیم، البته که با رجوع به گذشته می توان پی برد که در لایه هایی از تاریخ به این مسئله اهتمام ورزیده شده است ، امروز نیز با تلاش هایی در این راستا مواجه هستیم، اما آنچه امروز واضح است ضرورت وجود یک برنامه ریزی در این راستا می باشد، بهترین و غالب ترین تعریف در این زمینه مصوبات شورای معماری و شهرسازی است.

از زمان انقلاب به بعد ما شاهد تحولاتی بوده ایم

تحول اول: انفجار نور شامل؛ تغییرات در نظام سیاسی، همه پرسی و قانون اساسی.

تحول دوم: ورود به حوزه انقلاب فرهنگی ؛ دانشگاهها پایگاهی برای گروه های معاند شد که جهت مقابله با آنها اقداماتی صورت گرفت که البته کافی نبود.

تحول سوم: مصوبات قانونی، تأثیر حاکمیت اسلامی در لایه های مختلف جامعه ودر ادامه آن تنظیم و تدوین مصوباتی از سوی مراجع قانونی در حوزه معماری و شهرسازی اسلامی.

تحول چهارم: استحاله و موانع تحقق؛ در مبحث اجرا چه کلان (دولت) و چه خرد (افراد طراح و سازنده) توجه بر روی بازسازی و سرعت  معطوف شد.

دیدگاه برخی از مسئولین که رویه غرب را پیش گرفته بودند معطوف به تقابل نگاه ایرانی و نگرش هویت اسلامی شد. صحنه آموزش رها شده و خروجی دانشگاه های ما افرادی هستند که اساسا با مقوله هویت بیگانه اند. صحنه اجرا نیز محل تاخت و تاز مهندسان و بساز و بفروش ها شده است.

تحول پنجم: دوران شکوفایی؛ تنظیم سند ملی معماری و شهرسازی مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی.

ورود به دهه پنجم از انقلاب و مطالبات نظام؛ نیروهای با انگیزه و نهادهای انقلابی وارد عرصه شده اند، ورود به دوره اصلاح و نیز امروز به امید خدا شاهد هم افزایی هستیم.

در حوزه معماری و شهرسازی، رشته ها و سرفصل ها نیازمند بازنگری هستند و استاتید این دروس- خصوصا دروس اصلی- نیازمند آموزش می باشند. لازم است بازدید های میدانی صورت گیرد ، پایان نامه ها و منابع داخلی و خارجی بررسی شوند .

در حوزه قوانین و مقررات مصوباتی داریم که لازم است خلاء ها و ضعف های آنها برطرف شوند تا راه تخلف درآنها مسدود شود .پیگیر آیین نامه های اجرایی  باشیم که در اختیار معمار و شهرساز قرار بدهیم .سند ملی آمایش سرزمین یک بند ضعیف دارد که لازم به بازبینی و اصلاح است .

لازم است طرح های توسعه دیده شوند. باید مدیران عالی حوزه های مختلف معماری ، شهرسازی و... محتوا در اختیارشان قرار داده شود. این افراد نیاز به آموزش دارند لازم است صلاحیتشان بررسی شود و ضمانت اجرایی از طرف آنها وجود داشته باشدو نهایتا آن که در چهلمین سال از انقلاب اسلامی علی رغم تهدیدها باید به چشم انداز الگو شدن برای سایر کشورها برسیم.

در ادامه نشست جناب آقای امیرخانی، رئیس اداره اجتماعی معاونت فرهنگی- اجتماعی سپاه با بیان این پرسش که شاید در ذهن بسیاری باشد که حوزه معماری و شهرسازی چه ارتباطی با معاونت فرهنگی - اجتماعی سپاه دارد ؟! سخنان خود را بیان داشتند و به تبیین این ارتباط پرداختند.

ما در دوران انقلاب اسلامی زندگی میکنیم که از بدو تولد دارای اهداف متعددی بوده است ؛

1.پیروزی انقلاب و برچینی نظام طاغوت

2.تشکیل نظام اسلامی

3.تشکیل دولت اسلامی

4.جامعه اسلامی

5.تمدن اسلامی

 این نظام اسلامی که تشکیل شده است ، قادر به تحقق سایر اهداف نیست مگر با شکل گیری دولت اسلامی و در پی آن جامعه اسلامی ، جامعه که اسلامی شود می توان حکومت اسلامی را شکل داد و در پی آن تمدن اسلامی محقق خواهد شد .

بعد از پروژه ای که یهودیان با عنوان پروژه «صهیون- مسیح» آغاز کردند، پروژه «صهیون- مسلمان» کلید خورد -که در ادامه آن گروهک های تروریستی طالبان و داعش شکل گرفت- امروز وارد فاز عملیاتی پروژه «صهیون- شیعه» شده اند .

ما تمدنی که انسان را به مقام خلیفه الله برساند داریم که هم به دنیای او و هم به آخرتش فکر می کند. امام خمینی (ره) و رهبر انقلاب این رویکرد را داشته اند. رهبر انقلاب فرموده اند: «ما در مرحله دولت اسلامی هستیم و باید ایجادش کنیم»، ما جامعه اسلامی نداریم و دولت اسلامی نداریم و امروز در مرحله دولت سازی اسلامی هستیم.

ما باید نظام آموزشی اسلامی داشته باشیم .ما باید نظام درمانی اسلامی داشته باشیم .ما باید نظام قانون گذاری اسلامی داشته باشیم .ما باید نظام قضایی اسلامی داشته باشیم و ما باید نظام معماری و شهرسازی اسلامی داشته باشیم .

ما در حوزه معماری و شهرسازی مشکل داریم ، ما شهر تراز اسلامی نداریم .به ما می گویند اصلا ما فهمیدیم شما به دنبال تمدن سازی هستید! از طرفی یکی از نمادهای این تمدن سازی داشتن شهری با معیارهای اسلامی است آیا ما در حال حاضر جایی برای عرضه به عنوان شهر تراز اسلامی به غیر را داریم؟! باید بفهمیم ایراد کارمان کجاست.

در حوزه توسعه شهری و ساخت و ساز و طراحی، برآیند می خواهیم که نداریم. خروجی این نشست ها این برآیند را باید در اختیار ما قرار دهد.

سخنران کلیدی بعدی مهندس عبدالحمید نقره کار مدیر قطب معماری اسلامی دانشگاه علم و صنعت ایران و عضو هیئت علمی این دانشگاه بودند. ایشان اظهار داشتند، در سطح بالاترین مدیران کشوری معماری اسلامی را حذف کرده اند .

اکثریت ما (مسئولین و شهروندان) دچار جهل مرکب هستیم؛ نه می دانیم اسلام و جایگاهش چیست و نه ایران، حتی علاقه مند هم نیستیم که بدانیم .خیلی ها در جریان سیر غرب گرایی که به راه افتاده است ، عقلشان به چشمشان است. راهها، خیابان ها و ... به ظاهر آباد شده است. بسیاری مواد و مصالح تکنولوژی و ثروت خرج شده اما به چه قیمتی؟! آیا از این همه هزینه ها توانستیم خانه ای طراحی کنیم که محل آرامش و استقلال باشد؟! در خصوص محله ها و سایر خدمات شهر نشینی آیا حتی کمترین استانداردهای غربی را دارا هستند؟! ما امروز شاهد 218 هزار محکومیت در حوزه ی ساخت و ساز هستیم و این یعنی دور زدن قانون! شهرداری می گذارد تخلف انجام شود و بعد آن را شامل کمیسیون 100 میکند وجریمه می گیرد! برخی نیز جهل مرکب ندارند بلکه خود را به خواب زده اند؛ برای کسب قدرت، ثروت و رأی آوردن.

ایشان در ادامه بیان داشتند، اسلام در حوزه معماری و شهرسازی چه جایگاهی دارد؟ رهبر انقلاب می فرمایند: «باید هویت ایرانی- اسلامی را احیا کنیم» و این مهم تحققش در حوزه معنا در معماری و شهرسازی یعنی در ایده و مفهوم هویت لحاظ شود ، اسما و صفات الهی در ایده ها لحاظ شود و در محیط و کالبد تجلی پیدا کند.

در ادامه دکتر سید مجید هاشمی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی ضمن ارائه ای از بررسی قوانین و مقررات معماری و شهرسازی با رویکرد هویت اسلامی ابراز داشتند، آنچه در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب می شود مورد نقد قرار نمی گیرد. نجات این مملکت در شفافیت است. گروهی که تا به امروز خالص مانده اند بسیج است.

خانم دکتر راهب، رئیس پژوهشکده معماری و شهرسازی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، دیگر سخنران این نشست بیان داشتند معماری در پس دو نیرو پیش می رود؛ 1. نگاه به مفهوم زمین و شهر 2. فناوری.

در مورد اول باید بر روی سیاست گذاری های زمین تأمل صورت گیرد، در مورد دوم باید مفهوم دریافتی از فناوری بررسی شود.

پول در مقابل زمین یعنی ضرر کردن .مفهوم سیاست گذاری توسعه زمین از دیدگاه یک فرد مسلمان عامی که خود مالک و یا مصرف کننده است دقیق تر و عمیق تر است تا کسانی که سواد برنامه ریزی زمین را دارند .

شهرهای ما عرصه ای برای سوداگری شده است. در سیاست گذاری ها کیفیت زمین های شهری و حق شهروندی اولویت های آخر بوده است .در هفت سال گذشته 200 برج خارج از قانون ساخته شده است .

در نگاه به مفهوم فناوری باید این را گفت که در ارزش گذاری ها در این زمینه یک عامل مهم نادیده گرفته شده است؛ اینکه فناوری باید موجب باروری محیط شود نه اینکه با آن نگاه سلطه جویانه به محیط داشته باشیم .

ما هنوز سرمایه های اجتماعی گسترده ای داریم که به سنت ها و هویت گذشتگان پایبندند که البته فرصت کمی مانده برای حفظ آنها.  باید رجوع شود به فناوری های گذشته وداشتن کنتراست و تناقض آن ها با وضع موجود بررسی شود، ببینیم که چگونه می توانیم این صناعت ها را - نه با نگاه تجمل گرایانه و فانتزی- در شهرها ببینیم و گسترش دهیم .

در ادامه نشست حجت الاسلام و المسلمین سعیدی، مسئول ستاد امور مساجد استان البرز، با موضوع حیات طیبه و تأثیر معماری و شهرسازی در تربیت اسلامیبه سخنرانی پرداختندو بیان داشتند: بعثت انبیا برای تربیت نفوس جهت تجربه کردن حیات طیبه بوده است .همه دور هم جمع شدیم تا که شهر آسایش و امنیت برقرار شود .

امیر المؤمنین علی(ع) می فرمایند : «حیات طیبه، داشتن روحیه قناعت است که این کرداری است که دنیا و آخرت تو را می سازد ». حیات طیبه، روزی حلال و کسب و کار تو است و قناعت و پرهیزکاری تو است. مشکل اینجاست که ما حرف و بیان اسلامی داریم اما رفتار اسلامی نداریم و حتی اگر رفتار بیرونی خوبی داشته باشیم رفتار درونی خوبی نداریم.

ایمان مولد همه مصنوعات عالم است و تفکرات و اعتقادات یک معمار را می سازد (طراحی از ذهن شروع می شود). در راستای داشتن شهر اسلامی داشتن مدیرانی با ایمان ضرورت دارد و این از اساسی ترین مسئله ها است.

عمل صالح ؛ زمانی می توانیم جامعه اسلامی داشته باشیم که عمل صالح از مرز تفکرات ما عبور کند. آیت الله بهجت می فرمایند: «نظام اسلامی بتواند دولت اسلامی داشته باشد باید به عمل صالح برسد». حرف و بیان اسلامی هست اما اخلاق اسلامی نیست. کسی که به دنبال حیات طیبه است به دنبال زیبایی ماندگار است. استقاموا که در قرآن کریم آمده است از ویژگی های مهمی است که مورد نیاز است.

دو رکن اساسی از اهمیت کار است؛ 1. الهامات وحیانی (عالم معنی) 2.برای تداوم الهامات نیاز به القائات دارد (عالم ماده). ساختمانی که بنا می کنیم باید متذکر ما باشد. شهر اسلامی باید القائات اسلامی داشته باشد تا الهامات تداوم یابد (دوام الهامات به القائات است).

معمارهای این روزگار مارا اسیر خودمان کرده اند. مصنوعات مخلوقات، ما را غافل از اصل موضوع کرده اند (اینها ما را به خودشان دعوت می کنند تا به توحید).

شهر اسلامی از سه عنصر ؛ انسان ، رفتار و کالبد تشکیل شده است که در این مثلث ، انسان اساسی ترین نقطه آن است. باید معماری را ببریم به سمت معماری دورانی نه خطی، از منظومه شمسی و حرکت سیارات و مخلوقات الهی ، الهام بگیریم . محلات و مساجد لازم است از این مدل تبعیت کنند. در حال حاضر مثل گذشته محوریت با مساجد نیست و عنصر فرهنگسراها دارد به کم رنگ شدن این محوریت دامن می زند.

دکتر امیر محمد خانی، رئیس بنیاد معماری انقلاب اسلامی، از دیگر سخنرانان این نشست بودن که سخنان خود را اینگونه بیان داشتند: از همین ابتدا آخرش را بگوییم که چه باید کرد! هرکسی از هرجایی که هست شروع کند از موقعیت و مسئولیتی که داریم (اگر استاد دانشگاه هستیم، مدیریم و...) بررسی کنیم ببینیم که آیا جایی را که در اختیار داریم به درستی بهره برداری کرده ایم تا بعد برسیم به نقد جاهای دیگر و آنها را زیر سؤال ببریم! در روز قیامت خداوند نمی پرسد که چقدر نقد کردید بلکه می پرسد چقدر عمل کردید!

این انقلاب به برکت خون شهدا پیروز شد که گفتمانی را در خصوص آزادی خواهی، ولایت مداری، اسلام گرایی، خوداکتفایی و عدالت محوری ایجاد کند. آیا در بخش های دانشگاهی، دانشجویانی در حوزه طراحی، ساخت و اجرا پرورش دادیم تا به اصول بالا معتقد باشند و آن را رعایت کنند؟! آیا اول مدیران خودی و بعد غیر خودی به این اصول پایبند اند؟! آیا اینجا هم دست توطئه گر اسرائیل و آمریکا در میان است؟! چه کسانی برخلاف فرمایش مقام معظم رهبری باعث تخریب باغها می شوند؟! مجموعه اطلس پلازا مال چه کسی است؟! فرمایش آقا را چه کسی و یا چه کسانی رد کرده اند؟! اگر پاسخ این سؤالات منفی باشد رسیدن به شهر اسلامی نزدیک نیست!

ایشان به دقت در برنامه ششم توسعه پنج ساله تأکید کردند و ابراز داشتند اگر تا قبل از این برنامه، اسم معماری اسلامی به عنوان یک تعارف مطرح می شد در این برنامه نامی از اسلام هم آورده نشده است!

اصلا ما چه قانون و ضابطه ای در خصوص کیفیت داریم که بخواهیم در مورد کیفیت مبتنی بر هویت سخن بگوییم؟! آیا کیفیت در ساخت لحاظ می شود؟!

این نشست ها وقتی مؤثراند که ما بدانیم که باید از خود شروع کنیم. در حوزه بنیاد معماری انقلاب اسلامی سند چشم اندازی را تدوین کرده و در اختیار سایر بنیادها قرار داده ایم و خودمان نیز در راستای اجرایی شدنش اقدام کرده ایم .از 28 نهاد و ارگان رسمی دعوت کرده ایم و آنها نیز اعلام آمادگی کرده اند تا اولین جشنواره بنیاد معماری انقلاب اسلامی را برگزار کنیم .دیداری نیز جهت ارائه گزارش به مقام معظم رهبری خواهیم داشت.

دکتر مهدی روان شاد نیا، رئیس دانشکده عمران، معماری و هنر دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران از دیگر سخنرانان این نشست بودند که در ارتباط با چالش ها و فرصت های پیش روی صنعت ساختمان با رویکرد هویتی به ایراد سخن پرداختند و تأکید کردند که: اگر می خواهید فرمانده ای در جنگ شکست بخورد به او یک کتاب پر از دستور العمل بدهید! اما اگر هدف را ترسیم کنیم و احساس تعلق به آن هدف را برایش ایجاد کنیم هدف برایش مهم می شود و آن را به دست می آورد .

در بخش ساختمان در قسمت هایی ما هدف را گم کرده ایم و نتیجه اش شده است چالش هایی که با آن مواجه هستیم. برخی از این چالش ها مربوط به قبل ساخت یک مصنوع بر روی این کره خاکی است .

از چالش هایی که به خروجی دانشگاهها بر می گردد این است که؛ قرار بر این بود تا ما مهندسانی را تربیت کنیم که در ذهن پویای او ساختمانی شکل گیرد که قابل زیست باشد و مسئله ای را از مسائل حل کند اما در نظام آموزش فعلی شخص آموزش دیده با دیگران هیچ تفاوتی نمیکند و عملا همان کاری را میکند که بقیه انجام می دهند.

چالش دیگر آن است که ما امروز بیش از 5 برابر تعداد کاردان ها (تکنسین ها) مهندس داریم و به همین نسبت نیز استاد کار نداریم. ما از یک دانش آموخته دانشگاهی سه انتظار داریم؛ 1.داشتن دانش در حوزه تخصصی 2.داشتن مهارت 3.داشتن منش حرفه ای در انجام کار ؛ که دو تای آخر جای کار بسیار دارد و از چالش های جدی ما است.

نظام اقتصادی و این ساخت و سازها به گونه ای است که اتفاقاتی را که امروز شاهد آن هستیم را ترغیب می کند . چالش های حین ساخت؛ فرایند ساخت و ساز در کشور فرایندی طولانی است، خیلی از پروژه ها به علت طولانی شدن غیر اقتصادی می شوند. در این راستا ما با تلفات بالای زمان و تلفات در حوزه های فیزیکی و محیط زیستی مواجه هستیم .

چالش دیگر موازی کاری ها چه در حوزه نهادهای مرتبط با ساخت و ساز و چه میان افراد مسئول در حوزه ساخت و ساز می باشد. چالش دیگر تجمیع خدمات مهندسی است؛ چالش دیگر در این حوزه این است که  ارتباطاتمان در حوزه ساخت با خودمان ضعیف و با دنیا قوی است، چالش دیگر آن است که، در حوزه مقررات فنی که دارای یک ادبیات مشترک است با یکدیگر به توافق نرسیده ایم.

قابلیت زیست یا زیست پذیر بودن شهر برای رسیدن به تعالی (حیات طیبه) این غایتی است که به دنبال آن باید باشیم. اما در واقع اتفاق دیگری افتاده است ، از همان ابتدا نگران آن هستیم که عمر این ساختمان 20 تا 30 سال است و شاهدش هم زلزله ای بود که در شهر تهران آمد و مهندسان خود جزو اولین کسانی بودند که فرار کردند! مشکل اینجا هم هست که استفاده کنندگان از بنا یک شناسنامه و نقشه ای از ساختمان ندارند که بتوانند به شناخت و تحلیل درست از بناها برسند.

باید این را مد نظر داشته باشیم که در صورتی که یک سال هم به عمر ساختمان هایمان اضافه کنیم سود زیادی کرده ایم.

چالش بعدی آن است که ما در صنعت ساخت و ساز ناپایداری زیست محیطی ایجاد کرده ایم ، ما در دنیا کشور هشتمی هستیم که تولید کربن می کند و 40 درصد از این تولیدات اختصاص به ساختمان سازی دارد. چالش دیگر آن است که از محتوا و فرم خالی شده ایم .

اما در زمینه فرصت ها توجه به موارد زیر بسیار کمک کننده است: تولید سالانه یک میلیون مهندس ساختمان فرصت خوبی است و با مد نظر داشتن این فرصت باید محاسباتمان را در سطح جهان اسلام گسترش دهیم .

فرصت دیگر آنکه باید نگاهمان را به ساختمان از نگاه سخت به نگاه نرم تغییر دهیم، ساختمان ها بیشتر محل ارائه خدمات اند تا صرف یک سرپناه ، سیستم های هوشمند و ... به عنوان یک فرمت جدید پیش روی مهندسین می باشد.

فرصت دیگر آنکه، در حوزه پایداری فرصت جامع ایجاد کنیم نخاله های ساختمانی ارزشی بیش از 3 میلیارد دلار در سال دارد. فرصت بعدی، حوزه BIM و هوش مصنوعی فرصتی است پیش روی مهندسین .فرصت بعدی ، خاورمیانه در 10 سال گذشته بیشترین سرعت رشد در صنعت ساخت و ساز را داشته است . ما پتانسیل خدمات مهندسی و صدور کالای مهندسی و نیز صدور نیروی مهندسی به جهان اسلام را داریم . با مد نظرداشتن اینکه صدور معماری یعنی صدور فرهنگ ایرانی .

در پایان نیز تعدادی از حضار و مدیران و مسئولین شرکت کننده در نشست به ارائه نظرات و دیدگاه های خود در مورد موضوع نشست و موضوعات روز مرتبط پرداخته و برای اثر بخشی بیشتر پیشنهاداتی نیز ارایه نمودند که انشاالله در نشست بعدی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.