موزه ملک میزبان «واقعه عاشورا» شد

به گزارش روابط عمومی مرکز تجسمی حوزه هنری، «پرده واقعه عاشورا» اثر حسین قوللر آغاسی به شیوه رنگ روغن روی بوم با اندازه‌ 188x 148 اجرا شده است. خانواده مرحوم ماشاءالله بای قزوینی (فروتن) این اثر تاریخی را به کتابخانه و موزه ملی ملک اهدا کرده‌اند.

حسین قوللر آغاسی یکی از بنیان‌گذاران شیوه مردمی در نقاشی ایرانی معروف به نقاشی قهوه‌خانه‌ای به شمار می‌آید. او در نقش‌پردازی حماسه‌سازان ملی و مذهبی، رمزپردازی و قهرمان‌سازی با تکنیک رنگ و روغن، و بهره‌گیری از واقعیت‌ها و انباشته‌های ذهن و خیال، چیرگی و مهارتی برجسته از خود به نمایش گذاشته است. قوللر آغاسی را می‌توان شناخته‌شده‌ترین هنرمند مکتب نقاشی قهوه‌خانه یا خیالی‌سازی دانست. وی در کنار محمد مدبر، سبکی در نقاشی ایرانی پی گرفتند که در دوران نفوذ نقاشی مدرن و مکتب کمال الملک به عنوان واپسین شیوه نقاشی مردمی، بومی و خودانگیخته شناخته شد.

نقاشی قهوه‌خانه‌ای پدیده‌ای نوپدید در تاریخ نقاشی ایرانی در دوره‌ای است که به دلیل دگرگونی شرایط فرهنگی و اجتماعی و دگرگونی‌های زمانه و جامعه، بساط ساده و محقر نقاشان و هنرشان برچیده شده بود. این نقاشی، گونه‌ای نقاشی روایی با درون‌مایه‌های مذهبی و رزمی است که در اواخر عهد قاجار و اوایل دوران پهلوی تقریبا هم‌زمان با جنبش مشروطه در ایران اوج گرفت. نقاشی قهوه‌خانه‌ای در برهه‌ای از زمان شکل گرفت که توده مردم از رخنه و نفوذ دو قدرت خارجی (روسیه و بریتانیا) بر ایران به ستوه آمده بودند، از این‌رو برای حفظ وحدت ملی و جلوگیری از تاثیر هنر بیگانگان بر فرهنگ و هنر ایران به ویژه نقاشی، گرایش جامعه به مضمون‌های حماسی شاهنامه فردوسی گسترش یافت. این گرایش با بروز جنبش مشروطیت ایران بیش از پیش افزایش یافت.

تجلی شاهنامه در مضمون‌های حماسی به روشنی در نقاشی قهوه‌خانه‌ای دیده می‌شود؛ در این‌باره می‌توان به صحنه‌هایی مانند نبرد رستم و سهراب، نبرد رستم و اشکبوس و دیگر داستان‌های قهرمانی شاهنامه اشاره کرد. خاستگاه این هنر، سنت قصه‌خوانی، مرثیه‌سرایی و تعزیه‌خوانی در ایران است که پیشینه آن به سده‌ها پیش از پیدایش قهوه‌خانه‌ها بازمی‌گردد.

قوللر آغاسی در نقش‌پردازی حماسی، مذهبی و رمزپردازی پهلوانی با شیوه نقاشی رنگ روغن و کاربست تجربیات خود در نقاشی کاشی توانست به شیوه‌ای دست یابد که در آن داستان‌های برآمده از شاهنامه و روایات مذهبی با وقایع انباشته در ذهن و خیال هنرمند آمیخته می‌شد و با مهارت و چیره‌دستی تمام بر پرده بوم جان می‌گرفت. وی از پرداختن به طبیعت و طبیعت‌سازی پرهیز می‌کرد و میان شیوه کار خود و نقاشان طبیعت‌ساز تفاوتی عمده قائل بود. روش او وام‌دار سنت‌های تصویرپردازی نگارگری ایرانی بود. او به دلیل تلاش برای سایه‌پردازی از نقاشی مینیاتور دور می‌شد و هم‌زمان به دلیل دوری از کاربرد تکنیک پرسپکتیو اروپایی، از مرزهای هنر طبیعت‌گرای غربی نیز فاصله می‌گرفت. آثار بسیاری از قوللر آغاسی یا به نام او برجای مانده است که در موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی یا خانه‌های مردم نگه‌داری می‌شود. حسین قوللر آغاسی سرانجام در آذر 1345 بر اثر بیماری درگذشت و او را در قبرستان مسگرآباد تهران به خاک سپردند.

نمایشگاه «روز واقعه» با نمایش «پرده واقعه عاشورا» اثر تاریخی حسین قوللر آغاسی تا سه ماه (پایان فصل پاییز 1397) در کتابخانه و موزه ملی ملک برپا خواهد بود. دوستداران فرهنگ و هنر می‌توانند برای بازدید این اثر به نشانی میدان امام خمینی (ره)، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد (میدان مشق) مراجعه نمایند.