کتاب «تاریخ و تکنیک چاپ دستی مقدماتی و پیشرفته»؛ منبعی پر محتوا برای علاقه‌مندان به چاپ دستی
به گزارش روابط عمومی مرکز تجسمی حوزه هنری به نقل از هنر آنلاین، کتاب «تاریخ و تکنیک چاپ دستی مقدماتی و پیشرفته» نوشته جلال‌الدین سلطان کاشفی توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است. جلال‌الدین سلطان کاشفی عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران است. او لیسانس نقاشی و گرافیک را از آکادمی هنرهای زیبای وین، و دکترای رشته زیبایی‌شناسی را از دانشگاه سوربن دریافت کرده و موفق به کسب دو فوق‌لیسانس افتخاری در رشته نقاشی و حکاکی (چاپ دستی) از بوزار پاریس شده است. او نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی طراحی، نگارگری، نقاشی و چاپ دستی در ایران و خارج از کشور برگزار کرده و مقالات متعدد و سخنرانی‌های فراوانی در رویدادهای گوناگون داشته است.
کتاب «تاریخ و تکنیک چاپ دستی مقدماتی و پیشرفته» با جستجو در کتاب‌های گوناگونی که به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و فارسی به چاپ رسیده‌اند، در 10 فصل نوشته شده است و از پیشینه تاریخی کنده‌کاری و حکاکی آغاز شده و تا معرفی تکنیک‌های چاپ پیش می‌رود.
در این کتاب تعداد زیادی تصویر سیاه و سفید و رنگی وجود دارد که برخی از آنها ابزار و مراحل چاپ را نشان می‌دهند و تعدادی دیگر از آنها آثار چاپی نهایی را به نمایش می‌گذارند. برای تهیه تصاویر این کتاب از همکاری ربکا وینسنت، استاد و هنرمند انگلیسی و شاگردان او استفاده شده است و علاوه بر این بعضی از تصاویر کتاب که نشان دهنده مراحل کار هستند در کارگاه چاپ دستی دانشگاه هنر تهیه شده‌اند. همچنین آثاری از آلبرشت دورر، رامبراند، فرانسیسکو گویا، پابلو پیکاسو، تئودور ژریکو، دولاکروا، انوره دومیه، ژان باپتیست کامی کورو، اوگوست رنوار، معصومه سیحون، سهراب سپهری، احمد اسفندیاری، جعفر روحبخش و... در این مجموعه دیده می‌شود.
این کتاب در فصل‌های مختلف به بررسی هنر چاپ دستی در غرب و شرق می‌پردازد و معرفی تکنیک‌های گوناگون چاپ دستی، معرفی هنرمندان و آثار آنها و همچنین معرفی ابزار و مصالح کار، در این مجموعه دیده می‌شود.
در فصل اول کتاب با عنوان «بررسی آثار کهن تا اواسط قرون وسطی» جنبه‌های تاریخی حکاکی غرب از دیرباز تا اواخر سده چهاردهم معرفی شده است. آثار حکاکی پیش از تاریخ، آثار درون غارهای مسکونی، سیر تحول حکاکی در آثار اژه‌ای، یونانی و قرون وسطی از این جمله هستند.
فصل دوم به بررسی «سیر تحول چاپ دستی در اروپا» اختصاص دارد. در این بخش تاریخچه چاپ دستی از اواخر سده چهاردهم مورد بررسی قرار گرفته و سیر تحول آن در قرن ۱۷ تا ۱۹ ارائه شده است. نخستین تلاش‌ها برای ساخت ماشین چاپ که سرانجام توسط یوهان گوتنبرگ عملی شد، از مهم‌ترین این تحولات است.
در فصل سوم این کتاب تکنیک‌های مختلف و ابزار کار مورد بررسی قرار گرفته‌اند. با توجه به اهمیت مواد و مصالح در شناخت و شکل‌گیری شیوه‌های مختلف چاپ، در این فصل با نگاهی تحلیلی به تصویرهای شکل گرفته با چاپ‌های دستی پرداخته شده است و مواردی مانند فرمول رنگ و ارتباط آنها با موضوع و محتوای آثار مورد توجه قرار گرفته است. در این بخش نمونه آثاری در زمینه چاپ‌های برجسته، نیم برجسته، گود، خیلی گود، صاف و مجوف معرفی شده است.
در ادامه و در فصل چهارم کتاب نکات بیشتری درباره روند شکل‌گیری آثار چاپی و تکنیک‌های نوین معرفی شده است. در این فصل تاریخچه حکاکی و کنده‌کاری در کشورهای غیر اروپایی مورد توجه قرار گرفته است. در فصل پنجم کتاب هم آشنایی با مواد و مصالح که شامل انواع کاغذها، مرکب‌ها، حلال‌ها، ورنی‌ها و... می‌شود اختصاص دارد. در این فصل روش ساخت کاغذهای مخصوص چاپ دستی، پالایش خمیر کاغذ، انواع ساخت کاغذ با دست یا دستگاه کاغذسازی و... معرفی شده است. پس از آن درباره انواع مرکب‌های چاپ دستی و روش مرکب زدن روی کاغذ و خشک کردن آن توضیح داده شده است. مواد دیگری مانند ورنی‌های جامد و مایع، مواد شیمیایی که به عنوان حلال در چاپ‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند و... نیز در این کتاب معرفی شده‌اند.
فصل ششم کتاب به آشنایی با فروتاژ و پرس‌های چاپ دستی اختصاص دارد. فروتاژ به معنی سایش با دست است و همان کاری است که از ابتدای تاریخ، انسان با فشار دست روی یک جسم کنده‌کاری شده، اثر آن را روی سطح دیگری به وجود می‌آورده است. در ادامه پرس‌هایی مانند زیلوگرافی، کالکوگرافی، لیتوگرافی و انواع پرس‌های پیشرفته مکانیکی، کامپیوتری و دیجیتالی معرفی شده‌اند.
آشنایی با روش مستقیم در فصل هفتم این کتاب انجام شده است و شیوه گراور روی مس و روی، گراور روی لوحه‌های فولادی یا ورق مسی، شیوه درای پوینت، شیوه مزوتینت و... در این بخش معرفی شده است. اما فصل هشتم به آشنایی با روش غیرمستقیم و شیوه‌های مختلف آن اختصاص دارد. شیوه‌های اچینگ، آکواتینت، اسپیت بایت، و بهره‌گیری از موادی مانند گوگرد، نمک، شکر و... پرداخته است.
فصل نهم به آشنایی با سری‌گرافی اختصاص دارد و شیوه‌های گوناگون مانند مولتی‌گرافی یا سیلکواستیل، تکنیک لاک الکل، تکنیک پاستل روغنی و... و همچنین نکاتی درباره آماده‌سازی شابلون، توری و کلاف، شیوه نور دادن به شابلون و... شرح داده شده است. فصل دهم به آشنایی با تاریخ، تکنیک و شیوه‌های باتیک اختصاص دارد. شیوه آماده‌سازی قالب‌های باریک، آماده‌سازی واکس، انواع حرارت دادن مستقیم و غیرمستقیم، آماده‌سازی رنگ‌ها به روش‌های گوناگون ساختن رنگ‌های گیاهی، پاک کردن صمغ از روی پارچه باتیک، تثبیت رنگ‌ها و آهار زدن و اتو کردن پارچه‌های باتیک و همچنین شیوه‌های مختلف مانند روش بانداژ، روش پروانه‌ای، روش کوک زدن، روش گره‌کاری، شیوه شیپوری، شیوه رنگین‌کمان، شیوه آفریقایی و.... شرح داده شده است.
کتاب «تاریخ و تکنیک چاپ دستی مقدماتی و پیشرفته» منبعی کامل و پر محتوا برای علاقه‌مندان چاپ دستی است که با بیانی گویا و موجز، همه اطلاعات لازم درباره چاپ دستی را در اختیار مشتاقان این رشته می‌گذارد. «تاریخ و تکنیک چاپ دستی مقدماتی و پیشرفته» با قیمت 70 هزار تومان در بازار کتاب در دسترس مخاطبان است.
